Staw biodrowy to jeden z największych stawów w organizmie człowieka. Często odmawia nam posłuszeństwa. I nie tylko ludziom starszym. Dotyka coraz częściej młode osoby. Szczególnie te z nadwaga i unikające ruchu.
Zwykle zaczyna się od bólu w pachwinie i biodrze, który pojawia się po długotrwałym wysiłku. Wkrótce ból daje o sobie znać nawet bez związku z wysiłkiem i utrudnia codzienną aktywność, a później uniemożliwia nawet spokojny sen. Równolegle rozwija się ograniczenie ruchów w stawie, które może doprowadzić do jego całkowitej sztywności. Ten proces w połączeniu ze skróceniem chorej kończyny obciąża kręgosłup, co przysparza choremu dodatkowych cierpień. Znakiem, że staw biodrowy dotknęło zwyrodnienie jest ból związany z chodzeniem, ograniczenie ruchów i skrócenie kończyny.
Spis treści
Staw biodrowy – wszystko przez zwyrodnienie
Istnieje wiele czynników, które powodują zniszczenie chrząstki stawowej i prowadzą do choroby zwyrodnieniowej. Zmiany w stawie biodrowym mogą być pierwotne i wtórne. W pierwszym przypadku przyczyny nie są dokładnie poznane i nie mamy na nie wpływu. Być może choroba powstaje w wyniku zaburzeń metabolizmu chrząstki stawowej, nieprawidłowości w budowie i wytrzymałości kolagenu lub zmiany w składzie płynu stawowego. W drugim przypadku przyczyną są z reguły wady budowy anatomicznej stawu, martwica kości tworzących staw, uszkodzenia urazowe jak złamania lub zwichnięcia lub zapalenie stawu. Bez względu na przyczynę choroby zmianom zwyrodnieniowym sprzyjają mikrourazy wynikające z przeciążenia stawu.
INNE: Ból pleców – wiemy dlaczego tak się dzieje
Na początek leczenie bezoperacyjne i rehabilitacja
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego (inaczej koksartrozy co jest spolszczonym określeniem łacińskim cox – biodro, arthrosis – zwyrodnienie) zależy w dużej mierze od stopnia zaawansowania choroby – wyjaśnia dr hab n. med. Jan Blacha, prof. UWM, specjalista ortopedii i traumatologii z prywatnego szpitala Żagiel Med w Lublinie. Jeśli zmiany nie są zbyt wielkie, lekarz zaleci rehabilitację oraz zmniejszenie obciążeń stawu biodrowego (schudnięcie i zachowanie prawidłowej wagi ciała, posługiwanie się laską). Ważne jest utrzymanie jego ruchomości ale bez siłowego pokonywania już istniejących przykurczów. Korzystne są także zabiegi rehabilitacyjne oraz fizykoterapeutyczne.
Po konsultacji z lekarzem można przyjmować leki przeciwzapalne oraz przeciwbólowe, które złagodzą ostry ból. Pomocniczą rolę odgrywa przyjmowanie leków chondroprotekcyjnych (siarczan chondroityny, glukozamina). Należy jednak pamiętać, że choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego nie ma obecnie skutecznego leczenia przyczynowego. Mimo wielu badań naukowych, wprowadzania innowacyjnych sposobów leczenia, które często są mylnie interpretowane i wykorzystywane marketingowo, nie istnieje skuteczny sposób regeneracji zniszczonego chorobowo stawu. Zaawansowana koksartroza prędzej czy później kończy się wszczepieniem endoprotezy stawu biodrowego.
Endoprotezoplastyka – wskazania i przeciwwskazania
Najważniejszym wskazaniem do zabiegu wszczepienia endoprotezy są zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe i inne dysfunkcje stawów, które uniemożliwiają choremu normalne funkcjonowanie. Endoprotezoplastykę wykonuje się w momencie, kiedy inne metody leczenia nie przyniosły złagodzenia dolegliwości i poprawy funkcji.
INNE: Ból stawów – zobacz czy i tobie grozi
Jak mówi dr hab n. med. Jan Blacha z Żagiel Med, parafrazując znane powiedzenie ortopedyczne: lepiej jest mieć dobrze funkcjonujący sztuczny staw biodrowy niż naturalny, ale chory i niesprawny. Wybór właściwego terminu operacji jest trudny i zależy od wielu czynników, wśród których jednym z najważniejszych jest stopień dezorganizacji życia chorego wywołany chorobą stawu biodrowego.
Prawidłowo wykonana protezoplastyka stawu biodrowego jest obecnie niewątpliwie najskuteczniejszym sposobem leczenia średnich i zaawansowanych etapów choroby zwyrodnieniowej biodra. Obecnie wszczepiane stawy biodrowe są znacznie trwalsze niż te, które zakładano przed 20 laty. Lekarze potrafią je zakładać w bardziej doskonały sposób, a okres odzyskiwania sprawności jest znacznie krótszy. Jednakże jest to nadal inwazyjna operacja, która niesie niewielkie, ale jednak stale obecne ryzyko powikłań i niepowodzeń. Należy dołożyć wszelkich starań, aby to ryzyko dalej minimalizować. Przeciwwskazaniami do wykonania endoprotezoplastyki są infekcja stawu lub jego otoczenia, obecne w organizmie niewyleczone stany zapalne, a także współistniejące ciężkie schorzenia ogólne.
Przygotowanie do zabiegu
Nawet u osoby nieleczącej się na inne schorzenia przed operacją, lekarz zleca wykonanie podstawowych badań, w tym badania krwi, moczu, EKG czy zdjęcie RTG klatki piersiowej. Pacjent powinien poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach a także lekach, które przyjmuje. Obecność innych chorób może wymagać specjalnego przygotowania do operacji. Te działania zmierzają właśnie do zmniejszenia ryzyka powikłań i niepowodzeń. Jeżeli lekarz uzna, że stan zdrowia pacjenta jest odpowiedni, kwalifikuje go do operacji. Tuż przed zabiegiem wykonuje się ostatnie badanie ortopedyczne, dzięki któremu dokładnie zostanie zaplanowany przebieg wszczepienia endoprotezy. Pobyt w szpitalu zwykle trwa kilka dni i jest uzależniony od stanu pacjenta i jego samodzielności. Obecnie mobilizację, siadanie, wstawanie i chodzenie rozpoczyna się już w pierwszej dobie pooperacyjnej. Bardzo często nie jest potrzebne przetaczanie krwi po operacji. Zawsze konieczne jest jednak zrozumienie i współpraca chorego z całym zespołem leczącym.
Życie z endoprotezą
Wszczepienie endoprotezy stawu biodrowego umożliwia wielu ludziom powrót do normalnego funkcjonowania – kontynuacji pracy zawodowej, sportu, a w przypadku osób w podeszłym wieku – samodzielnego życia. Okres rekonwalescencji trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy, co zależy
od wieku i sprawności chorego, stopnia zaawansowania choroby i sposobu przeprowadzenia operacji. W tym czasie bardzo wiele zależy od chorego, który musi bezwzględnie stosować się do zaleceń ortopedy oraz fizjoterapeuty. Trzeba pamiętać, że sposób postępowania pooperacyjnego może różnić się między pacjentami. Nie można zatem bezkrytycznie postępować według „uniwersalnych” zasad, opisywanych w podręcznikach, Internecie lub wygłaszanych przez innych pacjentów.
INNE: Stopy – ćwicz a nie będzie bolał kręgosłup
Prawidłowo wykonany zabieg endoprotezoplastyki nie powoduje istotnych ograniczeń życia codziennego, a powikłania pooperacyjne są rzadkie. Po zakończonym leczeniu pacjent ma szansę powrotu do pełnej sprawności, prowadzenia samochodu, pracy fizycznej, rekreacyjnego uprawiania sportu i turystyki. Ważne jest przy tym, aby jakość endoprotezy nie powodowała ryzyka jej zużycia.
Jednocześnie trzeba podkreślić, że nie każde bóle okolicy biodra są wywołane obecnością choroby zwyrodnieniowej. Ból biodra może pojawić się w każdym wieku i każdym momencie, choćby w wyniku nadmiernej aktywności. Jeśli jednak po tygodniu ból nie ustępuje, warto odwiedzić ortopedę, który ustali przyczynę i zaleci dalsze działania.