Wystarczy pobrać krew lub oddać mocz do badania aby oznaczyć dwa najbardziej popularne markery:
1. PSA w surowicy krwi
Najważniejszym markerem raka prostaty jest PSA (Prostate Specific Antigen – antygen specyficzny dla prostaty). Zmienione chorobowo komórki gruczołu krokowego uwalniają PSA do krwi w znacznie większym stopniu niż niezmienione. Po 40 roku życia badanie poziomu PSA powinno być wykonywane przynajmniej raz do roku, niezależnie od tego czy występują objawy chorób prostaty czy nie. Natomiast niezależnie od wieku, badanie powinien wykonać każdy mężczyzna, który zauważa u siebie jakikolwiek z niepokojących objawów, takich jak przerywany strumień moczu, częsta lub pilna potrzeba oddania moczu, potrzeba kilkukrotnego wstawania w ciągu nocy w celu oddania moczu, uczucie, że pęcherz nie jest całkowicie pusty, krew w moczu lub ból dolnej części pleców lub kości.
W przypadku, gdy stężenie PSA jest podwyższone lekarz może dodatkowo zlecić wykonanie oznaczenia wolnej frakcji PSA (fPSA, free PSA). Wyliczony na podstawie oznaczeń PSA całkowitego i wolnego wskaźnik umożliwia zróżnicowanie między rakiem prostaty, a innymi chorobami tego gruczołu oraz podjęcie decyzji czy konieczna jest biopsja prostaty.
2. PCA3 w moczu
PCA3 (Prostate Cancer Gene 3) jest molekularnym biomarkerem służącym do diagnostyki raka prostaty oraz oceny agresywności nowotworu. Na wynik testu nie mają wpływu: łagodny przerost prostaty, zapalenie prostaty i inne niezłośliwe choroby prostaty. Test mierzy stosunek PCA3 RNA do PSA RNA. Niewskazany do stosowania u mężczyzn, u których podczas ostatniej biopsji stwierdzono nietypową proliferację groniastą. Metoda oznaczenia opiera się na oznaczeniu w próbce moczu mRNA uzyskanego z komórek prostaty, które znalazły się w moczu badanego po odpowiednim masażu prostaty, wykonanym bezpośrednio przed oddaniem moczu.
Procedura diagnostyczna zakłada, że przy niepokojącym wyniku badania palpacyjnego oraz wzroście PSA, przy równoczesnym spadku wskaźnika fPSA/PSA, należy oznaczyć PCA3 w moczu. Oznaczenie to ma na celu weryfikację czy należy zastosować biopsję, gdyż do wzrostu stężenia PSA może dochodzić nie tylko w przypadku raka gruczołu krokowego, ale i łagodnego rozrostu prostaty, zakażeń czy urazów mechanicznych. Dlatego pewien odsetek biopsji prostaty, badania obciążonego ryzykiem i stanowiącego dyskomfort dla pacjenta, zlecany jest niepotrzebnie.