AMD: najpowszechniejszy złodziej wzroku

AMD to zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (ang. Age-related Macular Degeneration, w skrócie AMD). To obecnie najpowszechniejsza choroba siatkówki oka i najczęstsza przyczyna utraty widzenia osób po 60 roku życia. Do niedawna nie można było wyleczyć we wczesnym jej stadium.

AMD – o co chodzi?

Plamka żółta to część siatkówki odpowiedzialna za ostre i wyraźne postrzeganie obiektów znajdujących się w polu widzenia np. liter czy ludzkich twarzy oraz rozróżnianie kolorów.
W Polsce na AMD cierpi ponad 1 mln osób, na całym świecie natomiast ok. 25 mln. Około 90% przypadków to tzw. sucha – forma AMD, która rozwija się stopniowo i powoli niszczy widzenie, charakteryzując się występowaniem tzw. druz (złogi produktów przemiany materii siatkówki) oraz zmianami zanikowymi w siatkówce.

WIĘCEJ: Zwyrodnienie plamki żółtej: Przełom w leczeniu wczesnego stadium AMD

Wraz z wiekiem zaburzony zostaje proces przemiany materii w komórkach między innymi w komórkach plamki żółtej, przez co nie są one w stanie usunąć szkodliwych pozostałości procesów chemicznych, które w nich zachodzą. W efekcie tego procesu obumierają. Z czasem postać chroniczna (suche AMD) doprowadza do rozwijania się postaci wysiękowej (wilgotne AMD), gwałtownie i nieodwracalnie niszcząc komórki światłoczułe siatkówki, co w efekcie daje praktyczną ślepotę.

Objawy AMD

Do wczesnych objawów AMD należą: zniekształcone widzenie linii prostych, kłopoty z rozróżnieniem kolorów, szczególnie ciemnych od ciemnych i jasnych od jasnych oraz zaburzenie ostrości  widzenia.

W późnym etapie choroby zaobserwować możemy:
• zmiany zachodzące w centralnym polu widzenia (centralna plama uniemożliwia widzenie z bliska oraz czytanie),
• ubytki w centralnym polu widzenia przy patrzeniu w dal (chory widzi tylko obwód obrazu),
• postępujące przymglenie lub zniekształcenie centralnego widzenia – występuje często u pacjentów ze świeżą postacią neowaskularną AMD.

Sucha postać AMD

Postać sucha jest łagodniejszym typem AMD i cechuje się powolnym postępem choroby. Pogorszenie ostrości wzroku następuje u chorego stopniowo, w ciągu miesięcy lub lat.
Sucha postać AMD charakteryzuje się występowaniem druz (złogi produktów przemiany materii siatkówki) i tzw. zanikiem geograficznym.

Druzy pojawiające się w okolicy plamkowej, zwłaszcza, jeśli występują bardzo licznie
i zlewają się ze sobą powodują gorsze widzenie przy słabym oświetleniu, wrażenie krzywienia liter lub ich pogrubiania w trakcie czytania.

Zanik geograficzny, to wyraźnie odgraniczony, okrągły lub owalny obszar siatkówki w plamce, który powstaje w wyniku zmian zanikowych w warstwie nabłonka barwnikowego siatkówki, fotoreceptorów i naczyń włosowatych naczyniówki oka. Zmiany zanikowe powodują powolny spadek ostrości wzroku. Pacjent skarży się na trudności w czytaniu, ma wyraźnie gorsze widzenie przy słabym oświetleniu, utrudnione zachowanie ostrości i problemy z przeczytaniem rzędu liter w tekście.

Mokra postać AMD

Postać mokra ma zazwyczaj ciężki przebieg, a znaczna utrata widzenia może nastąpić nawet w ciągu kilku dni. Z początku chory zauważa podczas czytania, że litery „falują”, z czasem jednak w centralnym polu widzenia pojawia się nagle duża szara lub czarna plama, która uniemożliwia czytanie i widzenie z bliskiej odległości.

Wrażenie falowania liter wywołane jest uniesieniem siatkówki, pod którą utworzyły się nowe, patologiczne naczynia krwionośne. Ich pojawienie się prawdopodobnie związane jest z genetycznie zwiększoną aktywnością czynnika VEGF (vascular endothelial growth factor).
Nowoutworzone naczynia krwionośne mają cienkie ścianki, przez które przedostaje się surowica krwi. Gdy ścianki naczynia pękną – krew rozlewa się pod siatkówką – dając u chorego objaw szarej lub czarnej plamy w centralnym polu widzenia.

Przyczyna zwyrodnienia plamki nie jest w pełni wyjaśniona. Uważa się, że choroba powiązana jest ściśle z czynnikami genetycznymi i środowiskowymi.

Czynniki ryzyka AMD:

Wiek. Narażone są szczególnie osoby po 50 r.ż.
Płeć. Częściej chorują kobiety.
Czynniki genetyczne. Udowodniono zwiększone ryzyko wystąpienia AMD u członków rodziny osoby dotkniętej tą chorobą.
Styl życia:  palenie tytoniu, wysoki poziom cholesterolu, otyłość, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze